Denizanaları Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Şey

Denizanası, denizin en büyüleyici canlılarından birisidir. Omurgasız bu canlının 500 milyon yıl önce bile sularda yüzdüğünü biliyor muydunuz? Denizanası çok hücreli bir organizmadaki en sade sinir sistemlerinden birisine sahiptir. Buna rağmen zehir üretebilir, ışık yayabilir ve bizimkine benzeyen karmaşık gözleri vardır.

1. Denizanaları uzaylı mı?

Hayır, hayır değiller! (ancak loş bir okyanusta ışık saçan uçan daireler gibi görünebilirler. Denizanaları uzaylı olmasa da uzaya gitmişlikleri vardır. 1991’de 2.000’den fazla denizanası polipi (yavrusu), yerçekimi eksikliğine nasıl tepki verdiklerini test etmek için uzaya fırlatıldı. Bu denizanaları uzayda çoğaldı ve 60.000’den fazla denizanası üredi. Ancak uzayda yetişen bu denizanaları Dünya’ya döndüklerinde fonksiyonları eskisi gibi olmadığı keşfedildi.

2. Denizanası bir balık mı?

HAYIR! Denizanası, Phylum Cnidaria ve Subphylum Medusozoa’da bulunan bir hayvandır. İngilizcesinde balık (jelly fish) diye nitelense veya halk arasında “denizanası” olarak adlandırılsa da birçok deniz biyoloğu, karışıklığı önlemek için “jöle” veya “deniz jölesi” terimlerini tercih eder.

3. Denizanası neden oluşur?

Suyun içinde yüzen bu canlının %98’i sudan oluşur. Güneşli bir havada sahile bırakılmış bir denizanasının eriyerek kumlara karıştığını görebilirsiniz.

4. Denizanası insanlar için zehirli midir?

Tüm denizanaları, değişen seviyelerde “sokma” ile toksinler üretir. Denizanası toksinlerinin sadece yaklaşık %2’si insanlara ciddi şekilde zararlıdır. Dünyanın en ölümcül denizanalarından biri olan Kutu denizanası Kuzey Avustralya kıyılarında ve Hint Okyanısı ve Pasifik kıyılarında yaşar. Bu denizanası ‘te bulunan Kutu Denizanası, 24 göze ve üç metreye (10 fit) kadar ulaşabilen zehirli 15 dokunaca sahip olabilir. Bu dokunaçlar dokunulduğunda patlayan cnidocyt isimli hücrelerle kaplıdır. Hücre, cildi delip kana girerek, kan basıncında kalbi durdurabilecek tehlikeli bir artışa neden olan zehirli küçük bir ok içerir. ABD Ulusal Bilim Vakfı, Filipinler’deki kutu denizanası sokmalarından her yıl yaklaşık 20 ila 40 kişinin öldüğünü bildirmektedir.

Kutu denizanası

5. Denizanaları nasıl ürer? 

Denizanaları hem eşeyli hem de eşeysiz üreme yoluyla çoğalabilir ve gelecek nesillerini yaratırlar. Eşeysiz üreme şekli bölünerek çoğalma tekniğidir. Eşeyli üreme şeklinde ise, dişi yumurta hücrelerinin erkeğin sperm hücrelerince döllenmesi ile gerçekleşir.

Bir denizanasını ikiye bölerseniz ne olur biliyor musunuz? Cevap: İki deniz anası olur. Evet yanlış duymadınız, denizanaları kopan parçalarından yeni organizma yaratabiliyor.

6. Bir denizanası sonsuza kadar yaşayabilir mi?

Denizanasının yaşam süresi türler arasında değişiklik gösterir, bazıları yalnızca birkaç gün, diğerleri bir yıl ve birkaçı da 20 yıl yaşar. “Ölümsüz” olarak adlandırılan Turritopsis dohrnii adlı bir denizanası türü vardır. Bu denizanası, hücrelerinin kimliğini yeniden programlayabilir ve esasen dünyaya geldiği ilk hale yani bir polipe dönüşerek yaşam döngüsünü geri sarabilir. Denizanası yaşlandığında, hastalandığında veya tehlikeyle karşı karşıya kaldığında, hayatta kalma mekanizması kendisinin daha genç bir versiyonu olmasına izin verir.

7. Denizanası ne işe yarar?

Denizanası okyanus sağlığı için çok önemlidir. Zooplankton gibi avları ve küçük balık popülasyonlarını dokunaçlarıyla felç ederek ve yutarak kontrol altında tutarlar. Denizanası ayrıca karbonu okyanusun daha derinlerine taşır, biyolojik çeşitliliği arttırır ve tıbbi gelişmelere katkıda bulunur.

8. Denizanası acı hissedebilir mi?

Denizanaları, insanlar gibi acı hissetmezler. Beyinleri, kalpleri, kemikleri ve solunum sistemleri yoktur. %95’i sudur ve yalnızca çevrelerini algılamalarına izin veren temel bir nöron ağı içerirler.

9. Denizanası karanlıkta parlayabilir mi?

Bazı denizanaları, ışık yaymalarını sağlayan biyolüminesan organlara sahiptir. Bunun öncelikle avcıların dikkatini dağıtmak için bir savunma mekanizması olarak kullanıldığına inanılıyor, ancak avı çekmek veya tür içi iletişim için de kullanılabilir.

10. Denizanası yenir mi? Kim yer?

25’ten fazla yenilebilir denizanası türü vardır. Bunlar genellikle salatalarda veya salamura halinde kullanılırlar. Tuzlu bir tadının olduğu ve erişteye benzer kıvamı olduğunu söylenir.

İnsanların keyfi olarak yemesinin ötesinde denizanaları okyanuslardaki besin zincirinde önemli bir yere sahiptirler. Evet, denizanası okyanustaki çok önemli hayvanlardır. Büyük balıklar ve kaplumbağalar gibi bir dizi deniz hayvanları için yemdirler. Denizanası, saklanacak çok fazla yerin olmadığı bölgelerde birçok yavru balık için yaşam alanı sağlar. Ayrıca birçok genç yengeç, yüzmek zorunda kalmamak için denizanasının tepesinde otostop yapar.

Allah’ın denizlerdeki yaratılış delillerinden olan denizanaları hakkında sorabileceğimiz çok daha fazla soru var.  Ancak bu kadar sorunun cevabının bile onların neden yaratılış delili oluğunu anlamanıza yardımcı olacağını yaklaştıracağını umuyoruz.

Referanslar:

Emily Brauner “Your Top 10 Jellyfish Questions Answered”, Blog Ocean Currents, 1 Kasım 2018